Praktijkonderzoek
Hoofdvraag
Welk effect hebben activerende werkvormen in combinatie met samenwerkend leren op de leerresultaten en motivatie van leerlingen bij een aardrijkskundeles die gaat over gaswinning in Groningen?
Deelvragen
· Wat is het effect van het gebruik van activerende werkvormen op de motivatie van leerlingen?
· Wat is het effect van het gebruik van activerende werkvormen op het leerresultaat van leerlingen?
· Welke gebeurtenissen rondom de gaswinning in Groningen hebben er voor gezorgd dat er aardbevingen hebben plaatsgevonden?
methode
Allereerst wordt er bruikbare informatie gezocht die te maken heeft over gaswinning in Groningen. Met behulp van deze informatie worden er twee lessen ontworpen:
1. Een les met als werkvorm consumerend leren.
2. Een les met een activerende werkvorm en samenwerkend leren.
De onderzoeksgroep wordt opgedeeld in twee aparte groepen. De ene groep krijgt les op manier (1) en de andere groep krijgt les op manier (2). Vervolgens maken de twee groepen de opdrachten die bij de les horen. Een week na de les wordt er een soort toets moment ingelast. Deze toets is voor beide groepen hetzelfde. Op deze manier kan aangetoond worden hoe goed de leerstof is blijven hangen bij de verschillende groepen.
De onderzoeksgroep
Het praktijkdeel is uitgevoerd op Brede school St. Martinus te Oud-Zevenaar bij leerlingen van groep 6. Deze groep bestaat uit 12 leerlingen. De groep is in twee delen opgesplitst om aan te kunnen tonen wat voor resultaat het geeft wanneer de les wordt gegeven aan de hand van activerende werkvormen en samenwerkend leren tegenover het consumerend leren. Er heeft een literatuurstudie plaatsgevonden (hoofdstuk 2). Daarnaast is er gekeken naar een document die de school heeft waar verschillende activerende werkvormen in staan. Uiteindelijk wordt er bij beide groepen een toets afgenomen.
Onderzoeksinstrument
· Literatuurstudie
· Informatie over gaswinning in Groningen van de site: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aardbevingen-in-groningen/aardbevingen-door-gaswinning-in-groningen
· Lijst met activerende werkvormen
· Een les met als werkvorm consumerend leren
· Een les met een activerende werkvorm en samenwerkend leren
Onderzoeksmethodiek
Hieronder staat beschreven welke verschillende onderzoeksinstrumenten er zijn en hoe deze worden toegepast voor de onderzoeksactiviteit.
Literatuurstudie
Er heeft een literatuurstudie plaatsgevonden om de volgende vier deelvragen te kunnen beantwoorden:
1. Wat is goed aardrijkskunde onderwijs?
2. Wat is samenwerkend leren?
3. Hoe kan de basisstructuur van het vak aardrijkskunde gekoppeld worden aan activerende werkvormen?
Er zijn verschillende zoektermen gebruikt om tot de benodigde informatie te komen. De zoektermen zijn opgesteld door te kijken naar relevante termen, smallere en bredere begrippen. Ook is er bgebruik gemaakt van verschillende zoekmachines het internet, zoals: ScholarGoogle, Metacrawler, Google en BICAT.
Naast dat internet gebruikt is als bron voor literatuur, is er ook in de catalogus van het Kenniscentrum Iselinge (KCO) gezocht naar boeken en artikelen die bruikbaar zijn voor dit onderzoek. Om de betrouwbaarheid van deze bronnen na te gaan is er rekening gehouden met de volgende punten;
Ø De gebruikte bronnen zijn niet ouder dan 10 jaar;
Ø Er worden alleen bronnen gebruikt waarvan de auteursgegevens bekend zijn;
Ø Wikipedia wordt niet als bron gebruikt;
Ø Bronnen worden alleen gebruikt als deze zelf naar andere bronnen verwijzen.
3.5.2 Informatie over gaswinning in Groningen De lessen die ontworpen zijn voor het onderzoek hebben als onderwerp “gaswinning in Groningen”. Er is gekozen voor dit onderwerp, omdat dit de laatste tijd veel in het nieuws komt. Doordat dit onderwerp zo actueel is, wekt dit nieuwsgierigheid op bij leerlingen. Daarnaast geeft het
SLO (2009) in kerndoel 49 aan dat leerlingen kennis moeten hebben over onder andere energiebronnen.
Lijst met activerende werkvormen
Er is gezocht naar verschillende activerende werkvormen die gebruikt kunnen worden bij het samenwerkend leren. Naast dat er op de stageschool een boek was met deze werkvormen, is er ook gezocht op het internet. Daarbij is de site van het SLO een belangrijke bron geweest. In figuur 2 is een lijst te zien met verschillende werkvormen die ingezet kunnen worden bij het samenwerkend leren. Een bredere uitleg van deze opdrachten in te vinden in Bijlage 3: Lijst met activerende werkvormen.
Werkvormen
- Denken-Delen-Uitwisselen
- Check-in-Duo’s
- Expert groepjes
- Drie stappen interview
- Groepsreis
Een les met als werkvorm consumerend leren
Uit het literatuuronderzoek is gebleken dat er een aardrijkskundeles veelal nog wordt gegeven als een soort begrijpend lezen les. De leerkracht vertelt (geeft) en de leerlingen lezen en tekst en beantwoorden vragen (consumeren). Om het effect van deze werkvorm weer te geven is er les ontworpen waarbij deze werkvorm toegepast wordt. Deze les is terug te vinden in Bijlage 4: Lesvoorbereiding met de werkvorm ‘Consumerend leren’.
Resultatenselectie
Hieronder staan in twee tabellen weergegeven met daarin de cijfers die de leerlingen van de verschillende groepjes hebben gemaakt.
Welk effect hebben activerende werkvormen in combinatie met samenwerkend leren op de leerresultaten en motivatie van leerlingen bij een aardrijkskundeles die gaat over gaswinning in Groningen?
Deelvragen
· Wat is het effect van het gebruik van activerende werkvormen op de motivatie van leerlingen?
· Wat is het effect van het gebruik van activerende werkvormen op het leerresultaat van leerlingen?
· Welke gebeurtenissen rondom de gaswinning in Groningen hebben er voor gezorgd dat er aardbevingen hebben plaatsgevonden?
methode
Allereerst wordt er bruikbare informatie gezocht die te maken heeft over gaswinning in Groningen. Met behulp van deze informatie worden er twee lessen ontworpen:
1. Een les met als werkvorm consumerend leren.
2. Een les met een activerende werkvorm en samenwerkend leren.
De onderzoeksgroep wordt opgedeeld in twee aparte groepen. De ene groep krijgt les op manier (1) en de andere groep krijgt les op manier (2). Vervolgens maken de twee groepen de opdrachten die bij de les horen. Een week na de les wordt er een soort toets moment ingelast. Deze toets is voor beide groepen hetzelfde. Op deze manier kan aangetoond worden hoe goed de leerstof is blijven hangen bij de verschillende groepen.
De onderzoeksgroep
Het praktijkdeel is uitgevoerd op Brede school St. Martinus te Oud-Zevenaar bij leerlingen van groep 6. Deze groep bestaat uit 12 leerlingen. De groep is in twee delen opgesplitst om aan te kunnen tonen wat voor resultaat het geeft wanneer de les wordt gegeven aan de hand van activerende werkvormen en samenwerkend leren tegenover het consumerend leren. Er heeft een literatuurstudie plaatsgevonden (hoofdstuk 2). Daarnaast is er gekeken naar een document die de school heeft waar verschillende activerende werkvormen in staan. Uiteindelijk wordt er bij beide groepen een toets afgenomen.
Onderzoeksinstrument
· Literatuurstudie
· Informatie over gaswinning in Groningen van de site: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aardbevingen-in-groningen/aardbevingen-door-gaswinning-in-groningen
· Lijst met activerende werkvormen
· Een les met als werkvorm consumerend leren
· Een les met een activerende werkvorm en samenwerkend leren
Onderzoeksmethodiek
Hieronder staat beschreven welke verschillende onderzoeksinstrumenten er zijn en hoe deze worden toegepast voor de onderzoeksactiviteit.
Literatuurstudie
Er heeft een literatuurstudie plaatsgevonden om de volgende vier deelvragen te kunnen beantwoorden:
1. Wat is goed aardrijkskunde onderwijs?
2. Wat is samenwerkend leren?
3. Hoe kan de basisstructuur van het vak aardrijkskunde gekoppeld worden aan activerende werkvormen?
Er zijn verschillende zoektermen gebruikt om tot de benodigde informatie te komen. De zoektermen zijn opgesteld door te kijken naar relevante termen, smallere en bredere begrippen. Ook is er bgebruik gemaakt van verschillende zoekmachines het internet, zoals: ScholarGoogle, Metacrawler, Google en BICAT.
Naast dat internet gebruikt is als bron voor literatuur, is er ook in de catalogus van het Kenniscentrum Iselinge (KCO) gezocht naar boeken en artikelen die bruikbaar zijn voor dit onderzoek. Om de betrouwbaarheid van deze bronnen na te gaan is er rekening gehouden met de volgende punten;
Ø De gebruikte bronnen zijn niet ouder dan 10 jaar;
Ø Er worden alleen bronnen gebruikt waarvan de auteursgegevens bekend zijn;
Ø Wikipedia wordt niet als bron gebruikt;
Ø Bronnen worden alleen gebruikt als deze zelf naar andere bronnen verwijzen.
3.5.2 Informatie over gaswinning in Groningen De lessen die ontworpen zijn voor het onderzoek hebben als onderwerp “gaswinning in Groningen”. Er is gekozen voor dit onderwerp, omdat dit de laatste tijd veel in het nieuws komt. Doordat dit onderwerp zo actueel is, wekt dit nieuwsgierigheid op bij leerlingen. Daarnaast geeft het
SLO (2009) in kerndoel 49 aan dat leerlingen kennis moeten hebben over onder andere energiebronnen.
Lijst met activerende werkvormen
Er is gezocht naar verschillende activerende werkvormen die gebruikt kunnen worden bij het samenwerkend leren. Naast dat er op de stageschool een boek was met deze werkvormen, is er ook gezocht op het internet. Daarbij is de site van het SLO een belangrijke bron geweest. In figuur 2 is een lijst te zien met verschillende werkvormen die ingezet kunnen worden bij het samenwerkend leren. Een bredere uitleg van deze opdrachten in te vinden in Bijlage 3: Lijst met activerende werkvormen.
Werkvormen
- Denken-Delen-Uitwisselen
- Check-in-Duo’s
- Expert groepjes
- Drie stappen interview
- Groepsreis
Een les met als werkvorm consumerend leren
Uit het literatuuronderzoek is gebleken dat er een aardrijkskundeles veelal nog wordt gegeven als een soort begrijpend lezen les. De leerkracht vertelt (geeft) en de leerlingen lezen en tekst en beantwoorden vragen (consumeren). Om het effect van deze werkvorm weer te geven is er les ontworpen waarbij deze werkvorm toegepast wordt. Deze les is terug te vinden in Bijlage 4: Lesvoorbereiding met de werkvorm ‘Consumerend leren’.
Resultatenselectie
Hieronder staan in twee tabellen weergegeven met daarin de cijfers die de leerlingen van de verschillende groepjes hebben gemaakt.
|